ب- طرف جرم

   شرط دیگر تحقق این جرم  این است که مطابق تصریح ماده 609 ق.م.ا باید توهین متوجه اشخاص معین باشد  در حالی که درتوهین ساده مقنن توهین به افراد را جرم شناخته است  . خوشبختانه در قانون جدید تعزیرات مصوب 1375 قانونگذار سعی کرده مصادیق  مستخدمان کشور را به نحو جامع تری تصریح نموده و آنها را مورد حمایت خاص  جزایی قرار دهد گرچه همچنان این ایراد به قانونگذار وارد است که نسبت به  کارکنان نهادهای انقلابی سکوت کرده و نظری بر شمول ماده 609 ق.م.ا بر این  افراد نداشته است. از بین مصادیق نهادهای انقلابی که در ماده واحده مصوب  شورای انقلاب اسلامی (1359/4/13) به صورت تمثیلی به آن تصریح شده، جهاد سازندگی و نهضت سوادآموزی می باشند که در حال حاضر جهاد سازندگی بهوزارتخانه تبدیل شده و نهضت سودآموزی نیز یکی از موسسات دولتی وابسته بهآموزش و پرورش بوده و از مصادیق دولتی می باشد. بنابراین توهین به کارکناناین دو نهاد در حال انجام وظیفه یا به سبب آن، مشمول مفاد ماده 609 ق.م.ااست. اما راجع به کارکنان سایر نهادها و موسسات که بعد از انقلاب تشکیلشده اند همچنان جای طرح این سوال است که آیا اهانت به آنها می تواند درقلمرو 609 باشد یا نه؟

    شایان ذکر است که در تمامی مواردی کهتوهین به اشخاص را نتوان بر مبنای مفاد ماده 609 برقرار کرد، آن توهین باتوجه به شرایط مصداق ماده 608 یعنی توهین ساده بوده و مفاد آن ماده نسبتبه آن جرم اجرا می گردد و این گونه نیست که جرم توهین منتفی گردد فقط نکتهدر این است که آن جرم دیگر جرم علیه مستخدم یا کارمند دولت نخواهد بود.

 ج- در حال انجام وظیفه یا به سبب آن

شرط دیگر تحقق عنصر مادی در این جرم آن است که توهین در حین انجام وظیفه یا به سبب آن صورت گرفته باشد.

مراداز وظیفه هر نوع شغل و ماموریتی است که صاحبان مقام یا مقامات مملکتی وسایر دارندگان سمت رسمی مستخدمین دولت، بر طبق قانون به طور مستمر یاموقت، مکلف به انجام یا اجرای آن می باشند.” (ولیدی، دکتر محمدصالح، سال1369، ص 285.) بر طبق تعریف فوق مستخدمان کشور حتی در حین انجام ماموریتهای محوله از سوی اداره یا سازمان متبوع خویش در حال انجام وظیفه محسوب میشوند واهانت به آنها با تحقق ارکان سه گانه جرم، توهین مشدد محسوب می شود. بنابراین با توجه به معنی عرفی و اصطلاحی وظیفه برای تحقق جرم لازم است کهمرتکب در محیط اداره یا محل کار اشخاص مذکور در ماده 609 ق.م.ا حضور یافتهو در حالی که آنها مشغول انجام وظیفه قانونی خود هستند به آنها توهین کندو یا اینکه در خارج از محل کار و ساعات اداری به سبب انجام وظیفه ای که دراجرای قانون نسبت به ارباب رجوع به آنها واگذار شده، مورد توهین قرارگیرند.  در رابطه با شرط در حین وظیفه جهت تحقق عنصر مادی جرمتوهین مشدد در ماده 609 زمان و مکان در تحقق جرم موثر است و کافی است کهکارمند در محل کار و خدمت مورد اهانت قرار گیرد ولی در مورد شرط به سببانجام وظیفه، زمان و مکان در تحقق جرم بی تاثیر است. در هرحال در هر موردیعنی در حال انجام وظیفه یا سبب آن شرط تحقق عنصر مادی جرم موکول به آناست که ملازمه منطقی و عرفی بین توهین و انجام وظیفه این قبیل اشخاص احرازگردد.

 د- شرط علنی یا حضوری بودن

یکیاز مسائل دیگر در ارتباط با تحقق عنصر مادی جرم این است که آیا لازم استکه تحقق جرم به صورت علنی و حضور باشد یا خیر؟ قانون در مواد 608 و 609ق.م.ا راجع به علنی بودن توهین ساکت است برخی اساتید قائل به این اند کهعلنی بودن توهین برای انطباق آن با حکم قانون ضروری است (گلدوزیان، دکترایرج، سال 1369، ص 72)

ولی به نظر می آید، برای تحقق توهین علنی بودن آنشرط نیست زیرا اولااگر تحقق جرم مقید به این شرط بود، مقنن می بایست به آنتصریح     می کرد همچنان که در برخی مواد قانون جزا، علنی بودن را شرط تحققجرم توهین دانسته و به آن تصریح کرده است. ثانیا ماهیت عمل مجرمانه چناناست که عرفا توهین به صورت غیرعلنی نیز قابل تصور می باشد. تنها اشکالقابل تامل در این مورد است که اگر قائل به تحقق توهین به صورت غیرعلنی(بدون هیچ شاهد و ناظری) باشیم، در عمل اثبات اهانت های غیرعلنی در محاکمبا مشکل مواجه می شود.

عنصر معنوی

    عنصر معنوی دراین جرم از دو رکن تشکیل شده است: اول) سوءنیت عام: از نظر طبقه بندی عنصرروانی، جرم توهین که در آن قصد مجرمانه مرتکب همیشه مفروض است، ازجملهجرایم صرفا مادی محسوب می شود زیرا در این جرم صرف توهین آمیز بودن اعمالیا زشت بودن لفظ مرتکب، تا کاشف از وجود قصد مجرمانه مفروض اوست. به عبارتدیگر اثبات سوءنیت در این گونه جرایم جنبه حکمی دارد نه موضوعی. (ولیدی،دکتر محمدصالح، سال 1371، ص 165.)دوم سوءنیت خاص: یعنی مرتکب شدن بایدشخصیت طرف توهین را بشناسد و وافق به سمت و مقام او باشد. بنابراین احرازسوءنیت خاص شرط تحقق عنصر روانی جرم است و الادر صورت فقدان این شرط عملمرتکب توهین به شخص عادی محسوب شده و مشمول ماده 608 ق.م.ا خواهد بود.

مجازات

دررابطه با جرم موضوع م 609 ق.م.ا در صورتی که قاضی به مجازات حبس حکم دهد،در واقع به مجازات اشد حکم داده زیرا مجازات حبس پیش بینی شده در این مادهنسبت به مجازاتهای مذکور در م608 (شلاق و جزای نقدی) با توجه به درجه بندیشدت مجازات ها، مجازات شدیدتری است اما این ایراد به قانونگذار وارد استکه چنانچه قاضی در پرونده ای به اجرای یکی از دو مجازات دیگر که در ماده609ق.م.ا پیش بینی شده حکم دهد (یعنی تا 74 ضربه شلاق و یا پرداخت جزاینقدی تا یک میلیون ریال) در مقایسه با ماده 608 ق.م.ا که راجع به توهینساده است و عینا همین دو مجازات در آن پیش بینی شده، چگونه چنین حکمی،تشدید مجازات محسوب می شود. به هرحال برای اینکه عنوان تشدید مجازات راجعبه دو مجازات اخیرالذکر صدق کند، به نظر می رسد قانونگذار باید درمجازاتهای شلاق و جزای نقدی مذکور در ماده 609 ق.م.ا تجدیدنظر نماید.

منابع:

 ـ حسین بهشتی ، سید محمد ، حکومت در اسلام با مقدمه علی حجتی کرمانی ، جلد اول ،

- ابوالحمد عبد الحمید ، حقوق اداری ایران 

 ـ ابوالحمد عبد الحمید ، حقوق اداری استخدام کشوری و مسئولیت مدنی دولت در ایران جلد دوم 

ـ شهری ، غلامرضا و ستوده جهرمی ، سروش ، نظریات اداره حقوقی قوه قضاییه در زمینه مسائل کیفری روزنامه رسمی کشور ، 1373

 ـ طباطبایی موتمنی ، منوچهر ، حقوق اداری ،.

 ـ شهری ، غلامرضا و ستوده جهرمی ، سروش 

 ـ جعفری لنگرودی ترمینولوژی حقوق