دور هم بودیم، یکی از دوستان توی صحبتاش از حدیث «اختلافُ اُمَّتی رحمةٌ» استفاده کرد و حدیث رو اینطور ترجمه کرد که اختلاف داشتن امت و گروه گروه بودنش، رحمته. به نظرم رسید نباید این ترجمه و برداشت، درست باشه، اما خودم هم دقیق نمیدونستم تا چیزی بگم. بعد از اون، اومدم و توی نرم افزار، جستجو کردم و دیدم درباره ی معنی این حدیث، روایتی تو کتاب «معانی الاخبار» مرحوم شیخ صدوق رحمة الله علیه اومده:

حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیُّ عَنْ أَبِی الْخَیْرِ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ هِلَالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِیِّ قَالَ:
قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ قَوْماً رَوَوْا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ إِنَّ اخْتِلَافَ أُمَّتِی رَحْمَةٌ فَقَالَ صَدَقُوا قُلْتُ إِنْ کَانَ اخْتِلَافُهُمْ رَحْمَةً فَاجْتِمَاعُهُمْ عَذَابٌ قَالَ لَیْسَ حَیْثُ ذَهَبْتَ وَ ذَهَبُوا إِنَّمَا أَرَادَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ‏»* فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَنْفِرُوا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ یَخْتَلِفُوا إِلَیْهِ فَیَتَعَلَّمُوا ثُمَّ یَرْجِعُوا إِلَى قَوْمِهِمْ فَیُعَلِّمُوهُمْ. إِنَّمَا أَرَادَ اخْتِلَافَهُمْ مِنَ الْبُلْدَانِ لَا اخْتِلَافاً فِی دِینِ اللَّهِ إِنَّمَا الدِّینُ وَاحِدٌ.

صفحه 157، باب «معنى قوله ع اختلاف‏ أمتی‏ رحمة»

به امام صادق علیه السلام عرض کردم: «برخی روایت می کنند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند: اختلاف امت من رحمت است.» حضرت فرمود: «آن ها راست می گویند.» گفتم: «اگر اختلاف امت رحمت است پس به هم پیوستنشان عذاب است!» امام صادق علیه السلام فرمود: «اینطور که تو و آن ها فکر می کنید نیست؛ بلکه منظور رسول خدا صلی الله علیه و آله از این سخن، این قول خداوند بوده است: «چرا از هر گروهى از آنان، طایفه ‏اى کوچ نمى‏ کنند تا در دین آگاهى یابند و به هنگام بازگشت به سوى قوم خود، آن ها را بیم دهند؟» خداوند با این آیه مؤمنان را امر کرده است به این که به نزد رسول خدا بشتابند و به سوی ایشان رفت و آمد کنند و دین را از ایشان فرابگیرند و پس از بازگشت، آن را به قوم خود بیاموزند؛ یعنی منظور پیامبر فقط رفت و آمد آن ها بین شهرها بوده نه نزاع در دین؛ چرا که دین، تنها یکی است.»

توضیح این که واژه ی «اختلاف» دو تا معنی داره: یکی تنازع و ناسازگاری، و دومی رفت و آمد، همونطور که این معنا نیز در قرآن کریم در عبارت «اختلاف اللیل و النهار» بارها به کار رفته.

__________
* سوره توبه، آیه 122